Nazwy, pod którymi niektóre ścieżki mistyczne są znane dziś, były często nadawane przez osoby z zewnątrz bez specjalnej znajomości istoty danego podejścia, przeważnie stosunkowo późno (ok. XIX wiek). Np. sufi swojej ścieżki nie nazywali sufizmem, używali innego określenia – tasawwuf – stawanie się sufim, stawanie się osobą zrealizowaną, wolną czy – jak by to określili niektórzy mistycy tego nurtu – stawanie się Przyjacielem Boga (wali).

I w zasadzie każdą duchową drogę, każdą szkołę mistyczną można by w podobny sposób zdefiniować – jako ścieżkę stawania się i bycia. Specjalnie wyodrębniłem tu dwa elementy – stawanie się i bycie. I przez ten fakt, że ścieżka zawiera w sobie i stawanie się (wolnym, zrealizowanym) i bycie, ma 2 wymiary odpowiadające tym 2 aspektom: psychologię (stawanie się) i metafizykę (bycie). I te dwa wymiary są nierozerwalnie ze sobą związane.

Psychologia mistyczna zajmuje się medytacyjną, wglądową nauką o umyśle, zjawiskach z nim związanych (także tych występujących w relacjach z innymi), o potencjale umysłu i tym jak go wykorzystywać dla naszego spełnienia w życiu wewnętrznym i zewnętrznym oraz o ograniczeniach umysłu i sposobach ich przezwyciężania. Przede wszystkim jednak o formalnych i nieformalnych narzędziach stosowanych na ścieżce, spośród których najważniejsze są: praca z ciałem, modlitwa, praktyki etyczne, pranajama (medytacja oddechu), koncentracja, introspekcja, medytacja uważnościowa i medytacja (często z mantrą). O narzędziach praktyki pisałem już na blogu tutaj, a więcej można przeczytać w mojej książce pt. „Uważność w praktyce”.

Metafizyka na ścieżce mistycznej jest obudowana wokół doświadczenia głębokiej, niczym nieuwarunkowanej Obecności, doświadczenia Obecności poza identyfikacją z ciałem, emocjonalnością, umysłowością, rolami społecznymi itd. Ibn Arabi podejmuje się próby wyrażenia owej Obecność w swojej doktrynie jedności Rzeczywistości (wahdat ul wudżud): Oprzyj swoje odosobnienie na spotkaniu się twarzą w twarz z Bogiem w absolutnej jedności, która nie jest połączona z jakąkolwiek formą wielości, ukrytą lub otwartą, i zanegowaniu, z absolutnym przekonaniem, wszystkich przyczyn i pośredników, w całości i z osobna, bowiem zaprawdę, jeśli będziesz pozbawiony takiej jedni z pewnością popadniesz w wielość. 

To, co metafizyczne jest oczywiście trudniejsze do wyrażenia zwykłymi słowami, dlatego wielu mistyków poszukiwało środków wyrazu w sztuce, szczególnie muzyce i poezji. Trzeba pamiętać jednak, że istotą metafizycznego aspektu ścieżki nie jest pisanie czy czytanie na jego temat, a przeżycie go poprzez samadhi.

Share This