Asany (pozycje jogi) modyfikujemy – dostosowując do ucznia tak, by zrealizować cel i funkcję danej asany (w ramach danej sekwencji praktyki), a pozwolić uczniowi zachować (1) stabilność i równowagę, (2) rozluźnienie i (3) swobodny oddech.
Gdy dostosowujemy asany do potrzeb ucznia zachodzi któraś z poniższych opcji:
(1) Najczęściej staramy się ułatwić uczniowi pozycję poprzez (a) odpowiedni układ sekwencji („przygotowanie”) i/lub (b) poprzez modyfikację kształtu pozycji (np. nie wchodzenie w pełnym zakresie do pozycji).
(2) Czasami (dla uzyskania założonego celu danej sekwencji) możemy zmienić funkcję i specyfikę danej pozycji (np. w uthita hasta padangustasanie wykonywanej „tradycyjnie” najważniejsza jest praca nad równowagą, jak również rozciągnięcie nóg; z kolei w wariancie, w którym uniesioną nogę opieramy na krześle i pracujemy z paskiem na stopie – możemy podjąć pracę z ustawieniem bioder i miednicy).
(3) Bardzo rzadko wprowadza się utrudnienie w wykonaniu pozycji. Przede wszystkim ma to zastosowanie u osób, które nie są w stanie poczuć odpowiedniej pracy w danej pozycji czy sekwencji (np. nad brakiem umiejętności wydłużania się we „współpracy” z grawitacją w virabhadrasanie I można popracować wkładając uczniowi do dłoni kostki lub ciężarki etc.).
Warto pamiętać o tym, że asana nie jest kształtem ciała, a określoną funkcją. Musimy znać funkcję, którą ma spełniać pozycja, by móc ją modyfikować. Każda pozycja ma kluczowe elementy, których nie możemy zmienić, by zrealizować funkcję pozycji, pozostałe elementy pozycji możemy dowolnie modyfikować do naszych potrzeb. Np. funkcją ćaturanga dandasany jest utrzymanie integralnej pracy mięśni całego ciała i wzmacnianie ramion – są osoby, które nie mogą się unieść z ziemi i muszą pozycję robić utrzymując integralność ciała (unieść to co się da czyli nogi, pośladki i brzuch) i mocno dociskać dłonie do podłogi tak, aby odczuwać pracę mięśni ramion. Wówczas funkcja pozycji będzie zrealizowana. Nie będzie zrealizowana, gdy ktoś będzie wykonywał wariant pośredni pomiędzy ćaturanga dandasaną a urdhva mukha śvanasaną (psem z głową w górę) – wówczas łatwo napiąć kręgosłup.
* * *
Najczęściej myślimy o dostosowywaniu asan przez zmianę kształtu pozycji lub zastosowanie pomocy do praktyki (koce, paski do jogi, kostki do jogi, ściana, drabinka, krzesło etc.). Jednakże możemy również zmodyfikować działanie asan za pomocą oddechu (pisałem o tym tutaj), jak również stosując sekwencje dynamiczne (lub po prostu kilkukrotne wchodzenie i wychodzenie z pozycji) jako przygotowanie do bezwysiłkowego (i pozbawionego napięcia) trwania w asanach statycznych.
