Niedawno dostałem mail od młodej fizjoterapeutki, która szukała informacji na temat leczenia kolan szpotawych i koślawych za pomocą jogi. Ponieważ takie pytanie padło już podczas prowadzonego przeze mnie kiedyś seminarium na temat kolan, postawiłem napisać publicznie więcej na ten temat, także po to, by uniknąć upraszczania tematu terapii kolan szpotawych i koślawych w jodze do zastosowania kilku korekcyjnych asan.
Czym są te wady postawy zachęcam przeczytać pokrótce na Wikipedii (oczywiście jeśli ktoś nie wie) – kolana szpotawe, kolana koślawe.
* * *
Leczenie kolan szpotawych czy koślawych w jodze nie sprowadza się do zaaplikowania kilku asan i czekania na efekty. Ponieważ jogę (w tym terapię jogą) rozumiem jako budowanie harmonii psychofizycznej, a nie fragmentaryczną, lokalną pracę, trzeba na te problemy spojrzeć bardziej holistycznie. Sugeruję zbadać następujące kierunki pracy:
a. ustawienie stóp,
b. ustawienie bioder i miednicy,
c. ustawienie kręgosłupa,
d. ogólny rozkład napięć (szczególnie systemu powięziowo-mięśniowego) w ciele,
e. masa ciała (waga, szczególnie przy kolanach szpotawych),
f. działania i nawyki obciążające kolana i pogłębiające problem.
***
Kolana koślawe
a. praca z uniesieniem łuków stóp (przesunięcie wewnętrznych kostek w stronę zewnętrznych z zachowaniem docisku nasad paluchów stóp i środka pięty, z zachowaniem wydłużenia i rozszerzenia paluchów) w pozycjach stojących ze stopami razem;
b. obserwacja ustawienia miednicy i zakresów w biodrach (szczególnie zakres rotacji zewnętrznej) i korekta ewentualnych nieprawidłowości;
c. obserwacja ustawienia i napięć w obrębie kręgosłupa i ewentualna korekta (ze względu na niewłaściwe ustawienie nóg prawdopodobnie powstaną jakieś wtórne problemy z kręgosłupem i prowadząc terapię kolan musimy jednocześnie skorygować te wtórne napięcia, tak by później „nie psuły” naszej pracy terapeutycznej);
d. miejsca zbyt napięte należy rozluźnić, miejsca zbyt skurczone – rozciągnąć, miejsca za słabe i nadmierne elastyczne wzmocnić (szczególnie w obrębie nóg, ale nie tylko – zająć się należy też wtórnymi lub współtowarzyszącymi napięciami w obrębie mięśni i powięzi tułowia);
e. waga ciała może wpływać na zwiększanie obciążeń;
f. należy ograniczyć chodzenie na długich dystansach, bieganie i stanie w rozkroku;
Asany, których należy unikać lub ograniczać: pozycje stojące w rozkroku, virasana
Asany, które pomogą skorygować problem: siady skrzyżne (sukhasana, svastikasana, siddhasana), gomukhasana II, półlotos i lotos (jeżeli nie wprowadzają napięcia w kolanach), eka pada jathara parivartanasana, vajrasana, ardha utkatasana (utkatasana I), raczej pozycje w leżeniu i siadzie niż w staniu (odciążenie osiowe), wspinanie się na palcach.
* * *
Kolana szpotawe
a. praca nad prawidłowym ustawieniem stóp i nad prawidłowym rozkładaniem ciężaru na stopach (jak również prawidłowym dociskiem stopy w pozycjach stojących – docisk nasady dużego i małego palucha oraz środka pięty);
b., c. korekta ustawień bioder, miednicy, kręgosłupa, wzmocnienie mięśni pośladków i grupy mięśni rotatorów zewnętrznych stawu biodrowego;
d. miejsca zbyt napięte należy rozluźnić, miejsca zbyt skurczone – rozciągnąć, miejsca za słabe i nadmierne elastyczne wzmocnić (szczególnie w obrębie nóg, ale nie tylko – zająć się należy też wtórnymi lub współtowarzyszącymi napięciami w obrębie mięśni i powięzi tułowia);
e. zwiększona masa ciała może bezpośrednio pogłębiać problem;
f. należy pracować nad ustabilizowaniem przeprostów kolan, nie przesadzać z długą pracą w pozycjach stojących ze względu na obciążanie stóp.
Asany, których należy unikać lub ograniczać: siady skrzyżne
Asany, które pomogą skorygować problem: virasana i warianty, pozycje stojące w rozkroku: prasarita padottanasana, uthita trikonasana, uthita parśvakonasana, ardhaćandrasana; asany wzmacniające mięśnie pośladków i rotatory zewnętrzne stawu biodrowego, np. śalabhasana etc.
* * *
Warto pamiętać, że oprócz praktyki asan nakierowanej konkretnie na korygowanie danego problemu, powinniśmy kontynuować praktykę ogólnorozwojową, aby nie spowodować nowych dysharmonii w ciele.
a ja mam pytanie: dlaczego virasana i warianty są korzystne przy kolanach szpotawych? to wszystko przez to, że nie mogłam dotrzeć na Twój warsztat o tych nieszczęsnych prześladujących mnie kolanach…
Witaj Ania,
prześledź sobie ustawienie nóg przy kolanach szpotawych i prześledź mechanikę działania virasany (układ nóg, kości etc.). Będziesz miała odpowiedź.
Oczywiście virasana będzie niewygodna dla osób o kolanach szpotawych, ale zawsze można użyć pomocy (coś pod pośladki, ew. liny / bandaże pod kolana), by nie robić pozycji na siłę.
Ale chyba nie pytasz o siebie(?), bo Twoim kolanom bliżej do koślawości… 🙂 i generalnie virasana nie jest najlepszą pozycją dla nich.
pozdrawiam ciepło 🙂
ha! a właśnie ortopeda u którego niegdyś byłam twierdził że są lekko szpotawe (sama nie wiem co brzmi gorzej – kto te nazwy wymyśla??) a pytam bo właśnie virasana jest dla mnie bardzo niewygodną pozycją i moje kolana bardzo jej nie lubią:(
Cóż, mogę źle pamiętać Twoje kolana, bo je tylko 2 razy w życiu widziałem 😉 ale z tego co pamiętam układ masz w miarę normalny z lekką tendencją do koślawości (która prawdopodobnie bierze się z lekkiego płaskostopia, które już na 100% pamiętam u Ciebie). Przy czym to co odczuwasz jako problem z kolanami wynika z czego innego. Jak Cię bolą w virasanie to jej nie rób, a więcej możemy pogadać jak kiedyś wpadniesz na warsztat znowu 🙂
pozdr.
P.S. Nie podobają Ci nazwy kolana szpotawe / koślawe? Co powiesz na stopę końsko-szpotawą? 😉
bo ja wiem, w sumie koń to brzmi całkiem dumnie:)